Khay nhựa đựng thực phẩm cần đạt tiêu chuẩn nào?

Vì sao cần tìm hiểu tiêu chuẩn khay nhựa đựng thực phẩm?

Dù bạn là nhà sản xuất, nhà phân phối hay người tiêu dùng cuối, việc hiểu rõ tiêu chuẩn khay nhựa đựng thực phẩm không chỉ giúp đảm bảo an toàn cho sức khỏe mà còn tránh các rủi ro pháp lý nghiêm trọng. Rất nhiều trường hợp đã bị xử phạt vì sử dụng khay nhựa không đúng chuẩn, gây nhiễm độc thực phẩm hoặc vi phạm quy định về vệ sinh an toàn. Đặc biệt, trong bối cảnh thị trường xuất hiện nhiều loại nhựa giá rẻ, tái chế trôi nổi, việc nhận biết đâu là sản phẩm đạt chuẩn là điều không thể xem nhẹ.

Tiêu chuẩn khay nhựa đựng thực phẩm là yêu cầu bắt buộc nhằm bảo vệ người dùng và tuân thủ luật pháp. Sản phẩm đạt chuẩn không chỉ thể hiện ở ký hiệu, mà còn qua quy trình kiểm định, chứng nhận và minh bạch nguồn gốc. Dù là người tiêu dùng hay doanh nghiệp, việc hiểu và áp dụng đúng tiêu chuẩn giúp bạn tránh được rủi ro sức khỏe và pháp lý – đồng thời tạo nền tảng cho phát triển bền vững. Nếu bạn còn phân vân, hãy chọn sản phẩm có chứng nhận hợp quy rõ ràng và ký hiệu #2 hoặc #5.

Tiêu chuẩn pháp lý cho khay nhựa đựng thực phẩm

Ở cả cấp độ quốc gia và quốc tế, các quy định về tiêu chuẩn khay nhựa đựng thực phẩm đều nhằm kiểm soát tính an toàn sinh học – hóa học – vật lý của sản phẩm. Mỗi quốc gia, mỗi thị trường có những tiêu chuẩn riêng biệt nhưng cùng hướng đến nguyên tắc cốt lõi: Không gây thôi nhiễm chất độc ra thực phẩm khi tiếp xúc trực tiếp.

Một số tiêu chuẩn bắt buộc tại Việt Nam gồm:

• QCVN 12-1:2011/BYT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với bao bì, dụng cụ nhựa tiếp xúc thực phẩm.
• TCVN 7279:2003: Về yêu cầu kỹ thuật đối với bao bì nhựa Polypropylen.
• Luật An toàn thực phẩm 2010: Nêu rõ trách nhiệm doanh nghiệp trong việc đảm bảo vật liệu tiếp xúc không gây nguy hại.

Tiêu chuẩn quốc tế thường được áp dụng:

• FDA (Mỹ): Cho phép sử dụng một số loại nhựa như PET, HDPE, PP nếu đạt ngưỡng thôi nhiễm thấp.
• EU 10/2011: Quy định vật liệu nhựa tiếp xúc thực phẩm trong Liên minh Châu Âu.
• ISO 22000: Hệ thống quản lý an toàn thực phẩm có thể mở rộng cho sản xuất khay nhựa.

Yêu cầu đặc thù đối với nhà sản xuất:

• Phải công bố rõ thành phần nguyên liệu (loại nhựa, phụ gia…).
• Có hồ sơ kiểm định, chứng nhận hợp quy từ đơn vị được Bộ Y tế chỉ định.
• Trên bao bì hoặc khay phải có ký hiệu nhận diện an toàn như “food contact”, “safe for food”, hoặc ký hiệu nhựa số 1, 2, 5 kèm biểu tượng chiếc nĩa – ly.

Những chứng nhận và kiểm định cần có

Nhiều người tiêu dùng và cả doanh nghiệp vẫn nhầm lẫn giữa khay nhựa “đẹp mắt” với “an toàn”. Thực tế, để được phép sử dụng trong ngành thực phẩm, khay nhựa bắt buộc phải đáp ứng tiêu chuẩn khay nhựa đựng thực phẩm thông qua kiểm định thôi nhiễm, chứng nhận hợp quy và biểu tượng an toàn – những yếu tố xác định rõ ranh giới giữa sản phẩm hợp pháp và rủi ro sức khỏe.

Các chứng nhận và kiểm định bắt buộc:

1. Chứng nhận hợp quy (CR):

• Áp dụng với sản phẩm trong nước hoặc nhập khẩu.
• Phải dựa theo QCVN 12-1:2011/BYT.
• Do đơn vị kiểm định được Bộ Y tế chỉ định cấp như QUATEST 1, Vinacontrol…

1. Chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm:

• Với doanh nghiệp sản xuất: cơ sở vật chất, hệ thống dây chuyền phải đạt chuẩn GMP hoặc tương đương.
• Kiểm tra định kỳ chất lượng mẫu khay ngẫu nhiên.

1. Ký hiệu an toàn:

• Biểu tượng “Food Grade”: cam kết sản phẩm đủ tiêu chuẩn dùng trong ngành thực phẩm.
• Ký hiệu số nhựa:
  • #1 – PET/PETE: chỉ dùng 1 lần.
  • #2 – HDPE: an toàn, chịu nhiệt.
  • #5 – PP: chịu nhiệt tốt, dùng trong lò vi sóng.
  • Các loại #3 (PVC), #6 (PS), #7 (Others) cần cân nhắc vì có nguy cơ thôi nhiễm nếu không đạt xử lý chuẩn.

1. Tài liệu kiểm nghiệm thôi nhiễm:

• Kiểm tra lượng hóa chất, kim loại nặng di chuyển từ nhựa sang thực phẩm.
• Quy định theo tiêu chuẩn châu Âu hoặc FDA: ≤ 10 mg/dm².

Quy trình kiểm định gồm các bước:

1. Lấy mẫu ngẫu nhiên
2. Gửi phòng thí nghiệm
3. Kiểm tra thôi nhiễm, độ bền, phản ứng nhiệt
4. Đối chiếu với QCVN và tiêu chuẩn quốc tế
5. Cấp chứng nhận nếu đạt.

Nhờ tuân thủ các bước này, sản phẩm mới được phân phối ra thị trường hợp pháp, đặc biệt khi xuất khẩu hoặc dùng trong nhà máy chế biến thực phẩm.

Tiêu chuẩn phổ biến và tính pháp lý quốc tế

Không phải mọi loại khay nhựa đều được phép lưu thông trên thị trường – nhất là khi liên quan đến xuất khẩu hay cung ứng cho các chuỗi siêu thị, nhà máy thực phẩm. Nắm vững các tiêu chuẩn khay nhựa đựng thực phẩm đang được áp dụng là cách giúp doanh nghiệp không “ngã ngựa” vì một lỗi pháp lý không đáng.

Các tiêu chuẩn được áp dụng phổ biến hiện nay:

Những điểm đáng lưu ý khi tuân thủ:

• Khác biệt vùng miền: Một khay nhựa đạt chuẩn Việt Nam nhưng có thể không được chấp nhận ở Mỹ nếu thiếu chứng nhận FDA.
• Tần suất kiểm định lại: Tại EU, mỗi lô hàng nhập khẩu đều có thể bị kiểm tra ngẫu nhiên tại biên giới.
• Đòi hỏi minh bạch truy xuất: Nhà sản xuất cần lưu trữ hồ sơ kiểm định tối thiểu 2 năm để truy xuất khi có sự cố.

Như vậy, việc sản xuất, phân phối hay chỉ đơn giản là sử dụng đúng khay nhựa đạt chuẩn không chỉ là chọn đúng sản phẩm – mà là tuân thủ cả một hệ thống pháp lý rõ ràng, chặt chẽ.

Hậu quả pháp lý khi dùng khay nhựa không đạt chuẩn

Nhiều cơ sở kinh doanh nghĩ rằng “chỉ là chiếc khay nhựa” nên lơ là khâu kiểm định. Thế nhưng, những trường hợp bị xử phạt hành chính, thu hồi hàng hóa hay thậm chí là truy cứu hình sự đã không còn là chuyện hiếm – đặc biệt trong ngành thực phẩm và F&B. Dùng khay nhựa không đạt chuẩn đồng nghĩa với việc bạn đang vi phạm luật, đe dọa đến sức khỏe cộng đồng.

Các mức xử phạt cụ thể:

Theo Nghị định 115/2018/NĐ-CP và các văn bản sửa đổi:

1. Phạt từ 3 – 30 triệu đồng đối với hành vi:

• Sử dụng bao bì không có chứng nhận hợp quy.
• Không công bố sản phẩm vật liệu tiếp xúc thực phẩm.

1. Tịch thu, tiêu hủy sản phẩm nếu:

• Khay nhựa chứa hàm lượng thôi nhiễm vượt ngưỡng.
• Không có hồ sơ kiểm định, không rõ nguồn gốc.

1. Đình chỉ hoạt động 1 – 3 tháng nếu tái phạm nhiều lần, gây hậu quả nghiêm trọng.
2. Truy cứu hình sự theo điều 317 Bộ luật Hình sự nếu gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng.

Hậu quả dài hạn:

• Mất uy tín thương hiệu: Một vụ bê bối liên quan đến bao bì chứa chất độc có thể khiến doanh nghiệp mất trắng thị phần.
• Cấm xuất khẩu: Nhiều doanh nghiệp bị từ chối thông quan do không đạt tiêu chuẩn FDA hoặc EU.
• Ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng: Thôi nhiễm kim loại nặng, chất hóa dẻo có thể gây rối loạn nội tiết, ung thư, đặc biệt nguy hiểm với trẻ em.

Việc lựa chọn đúng khay nhựa đạt tiêu chuẩn không chỉ bảo vệ người tiêu dùng mà còn là “bức tường pháp lý” vững chắc cho doanh nghiệp.

Cách nhận biết khay nhựa đạt chuẩn an toàn

Không phải ai cũng có thể mang khay nhựa đi kiểm nghiệm. Tuy nhiên, người tiêu dùng hoàn toàn có thể nhận biết một cách đơn giản và chính xác thông qua ký hiệu, cảm quan và thông tin từ nhà sản xuất. Đây là kỹ năng cần thiết trong bối cảnh thị trường ngập tràn nhựa tái chế, hàng trôi nổi không nhãn mác.

Các dấu hiệu nhận biết khay nhựa đạt chuẩn:

1. Ký hiệu nhựa dưới đáy sản phẩm:

• #1 (PET): Dùng 1 lần, trong đồ uống.
• #2 (HDPE): Chịu nhiệt, an toàn.
• #5 (PP): Dùng được trong lò vi sóng, an toàn cao.
• Tránh dùng #3 (PVC), #6 (PS) cho thực phẩm vì thôi nhiễm dễ xảy ra.

1. Biểu tượng hình nĩa và ly (food contact):

• Cho biết sản phẩm được phép tiếp xúc thực phẩm.
• Có thể in chìm dưới đáy hoặc đúc nổi trên nắp/khay.

1. Giấy chứng nhận kèm theo (nếu có):

• Gồm chứng nhận hợp quy (CR), kiểm định thôi nhiễm.
• Đối với hàng nhập khẩu: có thể kèm giấy FDA hoặc EU.

1. Thông tin in trên bao bì:

• Nêu rõ loại nhựa, khuyến cáo sử dụng.
• Có tên cơ sở sản xuất, mã số truy xuất lô hàng.

Cách kiểm tra cảm quan (áp dụng cho người tiêu dùng):

• Màu sắc: Nhựa đạt chuẩn thường trong suốt hoặc màu tự nhiên, không đục, không có ánh dầu.
• Mùi: Không có mùi nhựa nồng hoặc hóa chất.
• Độ bền: Không giòn, không dễ gãy khi bẻ nhẹ ở góc.

Những lưu ý khi sử dụng:

• Tuyệt đối không dùng khay nhựa không rõ nguồn gốc để đựng đồ nóng, dầu mỡ, nước chua (dễ thôi nhiễm).
• Không tái sử dụng khay dùng 1 lần (PET) nhiều lần.
• Không dùng khay nhựa bị nứt, mẻ, mòn bề mặt – có thể sinh ra vi sinh vật hoặc độc tố.

Các loại nhựa phổ biến và mức độ an toàn

Chỉ dựa vào ký hiệu dưới đáy chưa đủ, vì không phải ai cũng biết ý nghĩa từng loại nhựa. Để hiểu rõ hơn về tiêu chuẩn khay nhựa đựng thực phẩm, bạn cần phân biệt cụ thể từng loại nhựa và khả năng sử dụng của chúng trong môi trường thực phẩm, đặc biệt là ở nhiệt độ cao hoặc tiếp xúc lâu dài.

Bảng phân loại các loại nhựa thường gặp:

Gợi ý lựa chọn theo mục đích:

• Đựng đồ nóng, dầu mỡ: nên dùng PP hoặc HDPE
• Bảo quản lạnh, đông: có thể dùng LDPE, HDPE
• Chỉ dùng 1 lần, nước lạnh: chấp nhận được PET
• Tuyệt đối không dùng: PVC, PS, loại #7 không rõ nguồn gốc

Việc hiểu đúng loại nhựa giúp bạn chọn khay vừa đúng chuẩn, vừa phù hợp với công năng, tránh các rủi ro về sức khỏe và pháp lý.